مرحله بندی سرطان چیست و پیشرفت سرطان با چه معیاری اندازه‌گیری می‌شود؟
مرحله یا اِستِیج (Stage) سرطان در واقع عددی است که توسط پزشک، بر اساس نتایج آزمایش‌ها به سرطان اختصاص داده می‌شود و یکی از مبناهای تصمیم‌گیری برای انتخاب روش مناسب درمان است.
منظور از مرحله بندی سرطان چیست؟
مرحله یا اِستِیج (Stage) سرطان در واقع عددی است که توسط پزشک، بر اساس نتایج آزمایش‌ها به سرطان اختصاص داده می‌شود و یکی از مبناهای تصمیم‌گیری برای انتخاب روش مناسب درمان است.
علاوه بر درمان، مرحله بندی در موارد دیگری از جمله ارزیابی میزان پاسخ دهی به درمان و همچنین مقاصد تحقیقاتی استفاده می‌شود. با مرحله بندی یا استیجینگ سرطان، پزشک متوجه می‌شود که بیماری تا چه حدی پیشرفت کرده است.
آشنایی با مرحله بالینی و مرحله پاتولوژیک
تعیین مرحله و استیج سرطان به‌طور معمول دو بار انجام می‌شود؛ یک بار پیش از شروع هرگونه درمان، که مرحله بالینی نامیده می‌شود و بار دوم در صورتی که روش درمانی تنها شامل جراحی باشد، پس از جراحی انجام شده و مرحله پاتولوژیک نامیده می‌شود.
درجه یا گرید سرطان چیست؟
درجه یا گِرِید (Grade) سرطان به سرعت رشد تومور گفته می‌شود و با اعداد ۱ تا ۳ مشخص می‌شود؛ برای درجه‌بندی سرطان، از سلول‌های تومور نمونه برداری می‌شود و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. سرعت رشد تومور با درجه ۱ یا درجه پایین، تنها کمی بیشتر از سلول‌های طبیعی است.
تومور با درجه ۲ یا درجه متوسط با سرعت بیشتری رشد کرده، و تومور با درجه ۳ یا درجه بالا با سرعت بسیار زیادی رشد می‌کند. هرچه درجه تومور بالاتر باشد، احتمال اینکه به شیمی درمانی احتیاج باشد بیشتر است. درجه سرطان و مرحله سرطان با هم متفاوت هستند ولی معمولاً با هم اشتباه می‌شوند.
یکی از شاخص‌های تعیین مرحله سرطان، نمره TNM است که در آن از سه نمره برای توصیف گستردگی سرطان استفاده می‌شود. نمره T، میزان رشد تومور اولیه را توصیف می‌کند. نمره N میزان رشد سرطان را در گره‌های لنفاوی اطراف توصیف کرده و نمره M نیز بیان می‌کند که آیا سرطان به اعضای دور از پستان گسترش پیدا کرده است یا خیر. با استفاده از نمره TNM و مؤلفه‌های دیگر، سرطان مرحله‌بندی می‌شود. این مراحل توسط پزشک با اعداد رومی مشخص می‌گردد: مرحله صفر (0)، یک (I)، دو (II)، سه (III) و چهار (IV).
مرحله 0 :
مراحل اولیه سرطان پستان، موضعی هستند؛ به این معنی که تومور در همان جایی که در ابتدا در آن تشکیل شده است قرار دارد و به بافت‌های اطراف انتشار پیدا نکرده است (غیرتهاجمی). این شکل از سرطان پستان مرحله صفر در نظر گرفته می‌شود و دو نوع دارد.
شایع‌ترین آن (Ductal Carcinoma In Situ (DCIS است. در این حالت، سرطان تنها در مجراهای پستان ایجاد می‌شود. شکل دیگر آن، بیماری پاژه نوک پستان است که تنها در نوک پستان و آریولا (حلقه تیره رنگ اطراف نوک پستان) ایجاد می‌شود.
در بیشتر زنان مبتلا به DCIS، برداشتن توده سرطانی و سپس درمان با اشعه انجام می‌شود. اگر DCIS در مراحل اولیه درمان نشود می‌تواند به مراحل پیشرفته‌تر تبدیل شود و در این صورت ممکن است کل پستان برداشته شود.
مشکل دیگری در رابطه با پستان با نام (Lobular Carcinoma In Situ (LCIS وجود دارد و مربوط به سلول‌هایی از پستان است که در حالت عادی وظیفه تولید شیر را بر عهده دارند؛ اما در این اختلال رشد غیرطبیعی پیدا کرده‌اند. در گذشته این اختلال هم سرطان (با مرحله صفر) در نظر گرفته می‌شد؛ اما امروزه به آن سرطان گفته نمی‌شود. LCIS یکی از عواملی است که شانس ابتلا به سرطان را در هر یک از پستان‌ها در آینده بالا می‌برد. برای همه زنانی که مبتلا به LCIS هستند، غربالگری سرطان پستان توصیه می‌شود و ممکن است برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان برخی داروها برای آنها تجویز شود.
مراحل یک تا سه (I- III) :
زمانی که سرطان پستان به داخل استروما (بافت همبند پستان) یا پوست پستان انتشار پیدا کند و یا در برخی موارد از طریق مجرا یا غدد تولید کننده شیر (لوبول‌ها) به گره‌های لنفاوی زیر بغل یا بافت‌های اطراف گسترش یابد، با نام سرطان تهاجمیِ «در محل» (In Situ) شناخته می‌شود.
به این معنی که سرطان در پستان گسترش پیدا کرده است ولی هنوز به مکانی دور از پستان مهاجرت نکرده است. سرطان‌های تهاجمی با شماره‌های II، I و III مرحله‌بندی می‌شوند. بیشتر سرطان‌های پستان از نوع تهاجمی هستند.
مرحله چهار (IV) :
اگر هنگام معاینه، سرطان به بافت‌های دور مثل استخوان‌ها، کبد و کلیه مهاجرت کرده باشد، اصطلاحاً به آن متاستاز می‌گویند و مرحله IV در نظر گرفته می‌شود. سرطان‌هایی با مراحل پایین‌تر از مرحله IV ممکن است با گذشت زمان متاستاز کنند.
